![\"image3.jpg\"](\"http:\/\/www.constantvzw.com\/soetaert\/wp-content\/uploads\/2007\/01\/image3.jpg\")
<\/p>\nMaking Sense in the City is de titel van een conferentie in Gent. Geen onaardige titel om deze zoektocht naar de zin van de literaire cultuur te starten. Het blijkt een terugkerende roep, zowel een oproep als een hulpkreet. De conferentie waar ik voor ingeschreven heb, wordt georganiseerd door antropologen die samen kwamen om na te denken over een belangrijke verschuiving in onze leefpatronen: mensen gaan steeds meer in steden wonen. En steden blijken plekken te zijn waar we verplicht worden na te denken over hoe we kunnen samenleven. Zoals iemand schreef in een beschouwing: \u2018Making sense IS the city\u2019.
\n
\nAntropologen
\nDaar we allemaal op zoek zijn naar betekenis in een steeds veranderende wereld, zijn we min of meer allemaal antropologen geworden. Of zijn we op zijn minst ge\u00efnteresseerd in de trends die zich rond ons ontwikkelen. Dat laatste blijkt trouwens uit het feit dat in heel wat populaire tijdschriften en bijdragen spelen trendspotters een belangrijke rol. In een wereld waar de grote verhalen als zingevers verdwenen zijn, spelen kleinere verhalen als zingeving meer dan ooit een belangrijke rol.
\nDe jongste jaren worden we dan ook in de humane en sociale wetenschappen geconfronteerd met een aantal wendingen: een culturele, antropologische, etnografische, narratieve, talige \u2026 wending. Filosofisch gezien kunnen we die ontwikkeling ook beschrijven als een verschuiving weg van de theorie in de richting van het narratieve. Dat laatste is o.a. door de filosoof Richard Rorty verdedigd die meent dat mensen steeds meer zin en betekenis zoeken en vinden in verhalen. Verhalen die ons leren wat te denken over liefde en haat, over natuur en cultuur, over eigen natie en andere naties etc.
\nHet gaat om een wending die sterk taalkundig is: \u2018We are animals \u201csuspended in the webs of significance\u201d we ourselves have spun. Culture is that web. So: the analysis of it to be therefore not an experimental science in search of law but an interpretative one in search of meaning\u2019 (Geertz 1973: 5). Dat laatste \u2018in search of meaning\u2019 of \u2013 in de woorden \u2013 van de conferentie \u2013 \u2018making sense\u2019 \u2013 staat ook centraal in de literaire cultuur, vooral dan in de roman, het essay en het theater. En uiteraard ook breder in de kunst.<\/p>\n
Conferentie als Mix
\nDe conferentie in Gent is dan ook exemplarisch voor de ontwikkeling die ik hier schets: naast lezingen van academici waren er ook presentaties van kunstenaars. Zo presenteerde Ulf Hannerz een analyse van de moderne stad via etnografisch onderzoek en presenteerde fotograaf Carlos Navarrete zijn werk als een visueel etnografisch verslag van stedelijkheid.<\/p>\n
<\/p>\n
Deze mengvorm werd door Braidotti getypeerd als een voorbeeld van de tijd van \u2018het grote mixen\u2019: \u2018Theorie loopt bovendien altijd achter de tijd aan. Kunstenaars zijn tenminste in staat de gevoeligheid van de dag te vangen. Schrijfsters als Kathy Acker, Angela Carter en nog wat cyberpunk stuff zijn voor mij de meest accurate gidsen die ik kan bedenken.\u2019 (in een interview met Pruis 2000).
\nIn een beschouwing op de conferentie, bespreekt De Temmerman (2006) het werk van de Amerikaanse schrijfster Kathy Acker als voorbeeld van zo\u2019n antropologisch ge\u00efnspireerd werk. Acker ontcijfert de stad en toont hoe vele soorten mensen in steden op zoek zijn naar vele soorten zin en betekenis. Dat laatste vertelt Acker in romans waarin met conventies gespeeld wordt en waaruit ook aandacht spreekt voor andere media dan literatuur.
\nWat mij opvalt is dat ook heel wat antropologen gebruik maken van verhalen, en ook in hun essays steeds dichter komen bij de literatuur. Tegelijkertijd is het ook zo dat heel wat schrijvers zich presenteren als antropologen van de cultuur. Kortom; ze leren allemaal iets uit de antropologie: \u2018there is no such thing as human nature independent of culture\u2019 (Geertz, 1973: 49).
\nHeel wat moderne literatuur leest als een interessant antropologisch onderzoek. De voorbeelden zijn bij een literair publiek bekend. Laat ik twee recente Nobelprijswinnaars aan het woord: V.S. Naipaul en Orhan Pamuk.<\/p>\n
Literatuur & Antropologie: Naipaul & Pamuk
\nHet werk van Naipaul heeft een sterk antropologisch karakter (en hij kreeg er de Nobelprijs literatuur voor). Aandachtig kijken en luisteren, en omzichtig formuleren. In Het Raadsel van de Aankomst beschrijft hij zijn verblijf in een Engels dorpje \u2013 een voor hem exotische plek: \u2018Ik bekeek dat met de ogen van het genoegen. De kennis ervan kwam slechts langzaam tot me. Dit was niet de bijna instinctieve kennis die ik als kind had opgedaan over de planten en de bloemen van Trinidad; het was als het leren van een tweede taal\u2019. (40).
\nSchrijvend over de nieuwe cultuur vergelijkt Naipaul met het leren van een tweede taal en ook wel als het leren begrijpen van de verhalen die andere mensen sturen. Heel concreet gaat hij kijken naar de dorpelingen en hij beschrijft hun verhalen met de verbazing van een kind: \u2018Zoveel dingen om voor te zorgen! Zoveel verschillende dingen om in verschillende tijden op te kweken! Het leek wel alsof Jack op zoek was naar werk, op zoek naar taken, alsof hij zijn best deed zichzelf bezig te houden. En toen rees de gedachte bij me op, dat het hier om m\u00e9\u00e9r ging dan om werkzaamheden, om het doorbrengen van de dag; dat het om m\u00e9\u00e9r ging
\ndan geld, het extra geld dat Jack misschien kon verdienen door zijn planten en
\ngroenten te verkopen. Op dat stukje grond (\u2026) leek Jack zijn levensvervulling te
\nhebben gevonden.\u2019 (41).
\nDie belangstelling om de levensvervullingen of de verhalen van anderen te begrijpen, is zowel antropologisch als literair. Nogmaals, het gaat niet alleen om exotische plekken, maar ook om heel dagelijkse omgevingen. Het gaat om het bewustzijn van hoe men kijkt. Dat laatste blijkt o.a. uit Istanbul, de jongste roman van Nobelprijswinnaar Pamuk. Hij kiest voor de eigen stad als onderwerp, omdat hij bepaald is door zijn \u2018voortdurende gebondenheid aan hetzelfde huis, dezelfde straat, hetzelfde uitzicht en dezelfde stad. Zo’n gehechtheid aan de stad betekent dat het lot van de stad ook je eigen karakter wordt\u2019. Zijn missie verwoordt hij als volgt: \u2018Iedereen met een hang naar zingeving vraagt zich minstens eenmaal in zijn leven af wat de betekenis is van de plaats en het tijdstip van zijn geboorte. Wat voor betekenis heeft het dat wij op deze plek, in deze tijd ter wereld gekomen zijn?\u2019 Pamuk wandelt door zijn stad als een antropoloog.<\/p>\n
Brandhaarden
\nDie vraag en houding stonden ook centraal in het toneelstuk dat tijdens en speciaal voor de conferentie werd gespeeld. De conferentie had trouwens plaats in het theater van Gent (waar ook academische onderwerpen werden behandeld) en de aula van de universiteit (waar ook kunst te zien was). Behalve het mixen van instituties en disciplines, is het ook zo dat de keuze voor het theater niet toevallig was. Behalve de roman, speelt het theater vandaag een belangrijke rol in de zoektocht naar verhalen.
\nVictoria de Luxe \u2013 een sociaal artistiek project -interviewde Gentenaars op zoek naar hun levensverhalen. Een soort antropologisch onderzoek waarin verschillende stemmen aan het woord kwamen. NTGent maakte er een aantal afleveringen van \u2013 Brandhaarden -waarin acteurs die levensverhalen vertelden in het theater. Een zoveelste project waarin verhalen als zingeving centraal staan. Niet alleen verhalen in boeken, of verhalen van professionele schrijvers. Wel verhalen van gewone mensen die op alle mogelijke manieren worden gepubliceerd.
\nHoe leven de mensen achter de muren van hun huis? Op een conferentie over subculturen (zie later) wordt de slaapkamercultuur \u2018getoond\u2019 van jongeren. Het gaat niet alleen om geschreven verhalen. Ondertussen lopen ook diverse projecten waarin stadsfilms centraal staan waarbij mensen de kans krijgen inspraak te krijgen in hun beeldvorming. Of in termen van deze blog: de kans krijgen hun verhaal te vertellen.<\/p>\n
![\"image4.jpg\"](\"http:\/\/www.constantvzw.com\/soetaert\/wp-content\/uploads\/2007\/01\/image4.jpg\")
<\/p>\n
De Temmerman, P. (2006). \u2018Kathy Acker. Making Sense IS the city\u2019. Het Vrije Woord. Jg 51. 04. 2006, p. 16-17. Making Sense in the City is de titel van een conferentie in Gent. Geen onaardige titel om deze zoektocht naar de zin van de literaire cultuur te starten. Het blijkt een terugkerende roep, zowel een oproep als een hulpkreet. De conferentie waar ik voor ingeschreven heb, wordt georganiseerd door antropologen die samen kwamen om na […]<\/p>\n","protected":false},"author":3,"featured_media":0,"comment_status":"closed","ping_status":"closed","sticky":false,"template":"","format":"standard","meta":[],"categories":[1],"tags":[],"_links":{"self":[{"href":"http:\/\/soetaert.constantvzw.org\/wp-json\/wp\/v2\/posts\/6"}],"collection":[{"href":"http:\/\/soetaert.constantvzw.org\/wp-json\/wp\/v2\/posts"}],"about":[{"href":"http:\/\/soetaert.constantvzw.org\/wp-json\/wp\/v2\/types\/post"}],"author":[{"embeddable":true,"href":"http:\/\/soetaert.constantvzw.org\/wp-json\/wp\/v2\/users\/3"}],"replies":[{"embeddable":true,"href":"http:\/\/soetaert.constantvzw.org\/wp-json\/wp\/v2\/comments?post=6"}],"version-history":[{"count":0,"href":"http:\/\/soetaert.constantvzw.org\/wp-json\/wp\/v2\/posts\/6\/revisions"}],"wp:attachment":[{"href":"http:\/\/soetaert.constantvzw.org\/wp-json\/wp\/v2\/media?parent=6"}],"wp:term":[{"taxonomy":"category","embeddable":true,"href":"http:\/\/soetaert.constantvzw.org\/wp-json\/wp\/v2\/categories?post=6"},{"taxonomy":"post_tag","embeddable":true,"href":"http:\/\/soetaert.constantvzw.org\/wp-json\/wp\/v2\/tags?post=6"}],"curies":[{"name":"wp","href":"https:\/\/api.w.org\/{rel}","templated":true}]}}
\nGeertz, C.\u00a0 (1973). The Interpretation of Cultures. New York: Basic Books, 1973.
\nNaipaul, V.S. (1987). Het raadsel van de aankomst. Arbeiderspers.
\nNaipaul, V.S. (1987). The Enigma of Arrival. Viking.
\nPamuk, O. (2006). Istanbul. De Arbeiderspers. <\/em>
\n\u00a0<\/p>\n","protected":false},"excerpt":{"rendered":"